Mantelzorg

Ingegeven door de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zijn de mogelijkheden om te voorzien in een mantelzorgwoning op het achtererf behorende bij een woning toegenomen. Doelstelling van deze wet is de mogelijkheden voor mensen om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen en de regie op hun eigen leven te houden, beter te benutten.  

Daarnaast biedt het Weertse omgevingsplan evenals het afwijkingenbeleid mogelijkheden voor het realiseren van een afhankelijke woonruimte.

Wat is een mantelzorgwoning? 

Een mantelzorgwoning is een woning op het terrein van het huis van iemand die zorg nodig heeft. De woning is bedoeld voor de zorgverlener (vriend, familielid). Het is ook mogelijk dat de persoon die zorg nodig heeft in de mantelzorgwoning woont. In dat geval woont de zorgverlener in het bijbehorende huis. Het is zonder vergunning toegestaan dat de zorgverlener of degene die mantelzorg nodig heeft zich met een samenwonende partner hierin vestigt.   

Wanneer is sprake van mantelzorg? 

Van mantelzorg is sprake indien een persoon intensieve zorg en ondersteuning nodig heeft, die de gebruikelijke hulp en zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt.  
Meestal zijn de mantelzorggevallen bij de gemeente al bekend via de zorgvraag op grond van de Wmo. Als dat niet zo is en er twijfels zijn over de aanwezige zorgbehoefte, kan de gemeente van de persoon die mantelzorg ontvangt een verklaring opvragen waaruit blijkt dat er sprake is van een mantelzorgbehoefte.

Mantelzorgverklaring

De gemeente kan bij het plaatsen van een mantelzorgwoning vragen om een mantelzorgverklaring. In Weert kan het mantelzorgsteunpunt van Punt Welzijn deze verklaring ten behoeve van een mantelzorgwoning afgeven. Een mantelzorgondersteuner van Punt Welzijn maakt dan een afspraak bij de mantelzorger en zorgvrager, neemt informatie mee en kan tijdens het gesprek beoordelen of er sprake is van mantelzorg. Belangrijk hierbij is dat Punt Welzijn géén meetlat naast de hoeveelheid geboden mantelzorg legt en géén uitvoerig onderzoek doet. Het vaststellen van een mantelzorgrelatie is voldoende om een verklaring te tekenen.

Soorten mantelzorgwoningen 

Je kunt een kant-en-klare mantelzorgwoning in je tuin laten plaatsen. Ook kun je een aanbouw aan je huis laten bouwen. Een derde mogelijkheid is om een garage of ander bestaand bouwwerk om te bouwen tot mantelzorgwoning. 

Wanneer is een nieuw bouwwerk voor mantelzorg vergunningvrij? 

Het moet gaan om een bijbehorend bouwwerk in het achtererfgebied. Daarvoor gelden regels ten aanzien van de situering, de bouwhoogte en de oppervlakte van het bouwwerk. Daarnaast is in het buitengebied zonder vergunning tevens een verplaatsbare mantelzorgvoorziening toegestaan van maximaal 100 m2. 
Voor meer informatie, zie de pagina 'Beleidsregels afwijken tijdelijk deel omgevingsplan' en het Omgevingsloket.

Welke voorwaarden gelden voor het verbouwen tot mantelzorgwoning? 

Hiervoor gelden de volgende basisrandvoorwaarden: 

• Geen verandering van de draagconstructie;
• Geen verandering van de brandcompartimentering of beschermde subbrandcompartimentering;
• Geen uitbreiding van de bebouwde oppervlakte;
• Geen uitbreiding van het bouwvolume.

De mantelzorgondersteuners van Punt Welzijn kunnen een mantelzorgverklaring afgeven.

Geen vergunning, wel regels 

Dat je onder een aantal stedenbouwkundige randvoorwaarden geen omgevingsvergunning nodig hebt, wil niet zeggen dat er verder geen regels gelden bij de bouw van een mantelzorgwoning. Zo moet je wel gewoon voldoen aan het 'Besluit bouwwerken leefomgeving en andere van toepassing zijnde regels'. Deze zijn te raadplegen via het Omgevingsloket. Hierin staan regels op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Informeer hiernaar bij de gemeente. 

Beëindiging mantelzorg 

Houdt de mantelzorg op? Dan mag het bouwwerk niet langer gebruikt worden als woning. Je hoeft de woning niet af te breken, maar je moet bijvoorbeeld wel de keuken en badkamer verwijderen. 

Daarnaast biedt het omgevingsplan in Weert, zoals gezegd, mogelijkheden voor het gebruik als afhankelijke woonruimte. 

Afhankelijke woonruimte 

Een afhankelijke woonruimte is geen zelfstandige woning, maar een extra woonruimte in een aangebouwd bijgebouw bij een woning of inpandig in een woning, waarin een huishouding gevestigd is, dat mantelzorg ontvangt van de bewoner(s) in de zelfstandige woonruimte.  

Hiervoor is een omgevingsvergunning van B&W nodig en hiervoor gelden de volgende voorwaarden:  

• Er mag geen sprake zijn van een zelfstandige woning;
• Er mag geen onevenredige aantasting plaatsvinden van in het geding zijnde belangen waaronder die van omwonenden en (agrarische) bedrijven; 
• Er mag maximaal één afhankelijke woonruimte per woning ontstaan; 
• Soms geldt een maximale oppervlakte van 75 m², soms geldt die beperking niet. 

Beëindiging gebruik als afhankelijke woonruimte. 

In tegenstelling tot een mantelzorgwoning situatie mogen bij een afhankelijke woonruimte de voorzieningen, die getroffen zijn (zoals sanitair en keuken) in stand blijven wanneer de bewoning is beëindigd.  

Belangrijk om verder te weten: 

• Heb je een tijdelijke mantelzorgwoning in de tuin? Vanaf 1 januari 2017 telt de mantelzorgwoning niet meer mee bij het bepalen van de WOZ-waarde. Dit staat in de Waarderingsinstructie die geldt vanaf 1 januari 2017. Uitzondering hierop zijn mantelzorgwoningen als aanbouw van de hoofdwoning of een verbouwde schuur. In dat geval kan de gemeente de waarde wel meetellen.
• Bij een afzonderlijk huisnummer wordt de mantelzorgwoning/afhankelijke woonruimte afzonderlijk aangeslagen in het kader van de OZB (WOZ, rioolheffing en afvalstoffenheffing), met uitzondering van het hierboven genoemde.
• Het omgevingsplan wijzigt niet, ook niet bij herziening. Ter plaatse blijft volgens het omgevingsplan maximaal één zelfstandige woning toegelaten.
• Bij de gemeente wordt een aantekening gemaakt in het bevolkingsregister om te borgen dat vervolgbewoning niet mogelijk is. Het huisnummer wordt ingetrokken zodra de bewoning beëindigd is.
• Wanneer niet wordt voldaan aan de vereisten voor vergunningvrij bouwen, is een omgevingsvergunning nodig.